در واقع مصرف قليان قبح سيگار را ندارد و برخي تصور مي‌كنند مضرات سيگار را هم ندارد، در حالي كه طبق تحقيقات سازمان جهاني بهداشت، مضرات مصرف قليان در هر وعده، معادل 100 نخ يا بيشتر سيگار است. بر اساس آخرين بررسي وزارت بهداشت كه در سال 86 انجام شد، شيوع مصرف قليان در پسران از 16 به 32 درصد و در دختران از 9/8 به 19 درصد و تجربه اوليه مصرف سيگار در سن 10 سالگي، متاسفانه به 1/36 درصد افزايش پيدا كرده است. اين آمارها نشان مي‌دهد افزايش مصرف قليان با پايين رفتن سن شروع مصرف سيگار ارتباط دارد. 5 سال از تصويب قانون جامع كنترل دخانيات مي‌گذرد اما هنوز خبري از اجراي کامل آن نيست و آمارها سال به سال نگران‌كننده‌تر مي‌شود.
همه ساله روز جهاني بدون دخانيات با كلي همايش و سخنراني و وعده و وعيد برگزار مي‌شود و همه قول مي‌دهند كه در اجراي قانون جامع كنترل دخانيات جديت بيشتري داشته باشند. امسال وزير بهداشت در همايش روز جهاني بدون دخانيات نسبت به افزايش مصرف قليان در جامعه هشدار داد.
وزير بهداشت در همايش روز جهاني بدون دخانيات نسبت به افزايش مصرف قليان در جامعه هشدار داد و گفت: «هر وعده قليان معادل 70 تا 100 نخ سيگار است و قليان مي‌تواند باعث انتقال بيماري‌هايي مانند هپاتيت، ايدز و سل شود. دكتر دستجردي، ميزان ابتلا به سرطان‌هاي زبان، حنجره و حلق در استعمال قليان را بسيار بالا اعلام كرد و گفت: «جاي خالي همكاري‌هاي بين بخشي در اجراي قانون جامع كنترل دخانيات به چشم مي‌خورد و بايد عزم ملي وجود داشته باشد زيرا وزارت بهداشت به تنهايي نمي‌تواند به اهداف قانون جامع كنترل و مبارزه با دخانيات دست يابد.»
دکتر عليرضا مصداقي?نيا، معاون بهداشتي وزارت بهداشت نيز با تاكيد بر لزوم
محدود كردن دسترسي به مواد دخاني گفت: «اكنون به هر دكه‌اي سر بزنيد، مي‌توانيد مواد دخاني را تهيه كنيد. قليان هم كه بسيار مضرتر از سيگار است، به راحتي در دسترس همه قرار دارد. گفته مي‌شود وزارت بهداشت در اجراي قانون جامع كنترل دخانيات، خوب عمل نكرده است اما آيا جمع‌آوري قليان از اماكن عمومي از وظايف وزارت بهداشت است؟»
يک سوم مصرف?کنندگان قليان زير 25سال دارند
بر اساس قانون جامع كنترل دخانيات، توزيع قليان در اماكن عمومي ممنوع است و بايد با آن برخورد شود اما عملا نه خبري از برخورد و جمع‌آوري است و نه كسي به اين فكر مي‌كند كه قليان مضرتر از سيگار است. رييس مركز تحقيقات كنترل دخانيات دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي چند دليل را براي گرايش مردم به قليان بيان مي‌كند: «مهم‌ترين علت گرايش به قليان، 30 درصد داشتن تجربه جديد به‌وسيله مصرف‌كنندگان، تفريح، بازي، وقت‌گذراني و خوشگذراني و در باقي موارد احساس نياز يا به نوعي اعتياد به دود قليان و نيكوتين است.» آنگونه كه دكتر غلامرضا حيدري توضيح مي‌دهد، نتايج اين تحقيقات نشان داده است حدود يك سوم مصرف‌كنندگان قليان در رده سني كمتر از 25 سال قرار دارند. در سنين بالاتر، دو علت اول تا 10 درصد باعث گرايش به قليان مي‌شود و بيش از 90 درصد افراد به دليل وابستگي و اعتياد به سمت قليان مي‌روند. او صحبت?هايش را با اعلام آمار تكان‌دهنده‌اي ادامه مي‌دهد: «در دو دهه گذشته، مصرف سيگار و قليان در زنان افزايش پيدا كرده است. علاوه بر آن، متوسط سن مصرف
مواد دخاني از 15 سال به 13 سال كاهش يافته است. در حالي كه دخانيات به هر شكلي زمينه را براي اعتياد به ساير مواد مخدر فراهم مي‌كنند.» دكتر حيدري در مورد اينكه افزايش مصرف قليان به دليل عدم آگاهي مردم از مضرات آن است، مي‌گويد: «ناآگاهي نسبت به مواد دخاني، به ويژه قليان به كل جامعه برمي‌گردد اما از چند سال پيش، برنامه‌هاي آگاه‌سازي در مورد مصرف دخانيات آغاز شده است و نيمي از مردم در مورد مضرات قليان اطلاعات لازم دارند.» وي به تبليغات گمراه‌كننده‌اي كه در مورد قليان انجام مي‌شود، اشاره مي‌كند و مي‌گويد: «برخي افراد تصور مي‌كنند قليان‌هاي طعم‌دار ضرر كمتري دارند، در حالي كه اين يك دروغ تبليغاتي است و مواد سرطان‌زاي اين قليانها كم نيست.» دكتر حيدري با انتقاد از عدم اجراي قانون جامع كنترل دخانيات، مي‌افزايد: «تاكنون شاهد تجربه شكست در اجراي قانون بوده‌ايم و پيگيري‌ها سليقه‌اي انجام مي‌شود. در اصل قانون آمده است كه توزيع قليان در اماكن عمومي ممنوع است اما در حال حاضر در اماكني كه در پروانه كسبشان مجوز توزيع قليان ذكر شده باشد، مي‌توانند قليان را در اختيار مردم قرار دهند.» به گفته وي اين موضوع نشان‌دهنده عدم نظارت جدي بر اجراي قانون است و با اصل قانون جامع كنترل دخانيات تناقض دارد.
مصرف قليان در اماكن عمومي بيشتر از 2 برابر شده
متوليان صنعت دخانيات و فروشندگان مواد دخاني تلاش مي‌كنند به اشكال مختلف، مشتريان خود را انتخاب كنند. هدف آنها افزايش مصرف قليان در بين افراد جامعه است.
رييس فراكسيون مبارزه با دخانيات مجلس شوراي اسلامي با بيان اين مطلب، تبليغات وسيع در مورد قليان را عامل اصلي گرايش مردم به سمت اين ماده دخاني مي‌داند و مي‌گويد: «تبليغات به گونه‌اي است كه مشتريان قليان تصور مي‌كنند. چون دود آن از آب عبور مي‌كند، تصفيه مي‌شود و ضرر كمتري دارد. از سوي ديگر قليان‌هاي با طعم‌هاي مختلف نيز دام ديگري است كه فروشندگان مواد دخاني براي مردم پهن كرده‌اند و مواد دخاني را با آلودگي و بدترين كيفيت به مردم عرضه مي‌كنند.»
دكتر اكبر زنجبرزاده با اشاره به افزايش دو برابري مصرف قليان تاكيد مي‌كند: «مصرف قليان در اماكن عمومي از دو برابر هم بيشتر شده است و مبارزه با آن به برداشتن گام‌هاي جدي نياز دارد.»
نايب رييس كميسيون بهداشت و درمان مجلس با انتقاد از عملكرد مسوولان در اجراي قانون جامع كنترل دخانيات مي‌افزايد: «طبق آيين‌نامه 20 ماده‌اي قانون کنترل دخانيات، نظارت و كنترل اجراي قانون به عهده وزارت بهداشت و نيروي انتظامي مسوول جمع‌آوري قليانها در اماكن عمومي است. نيروي انتظامي ابتدا عملكرد خوبي داشت ولي از سطوح بالاتر ترمزهايي در اجراي قانون ايجاد شد كه تعجب‌آور بود و روند اجرا را كند كرد.»
رييس فراكسيون مبارزه با دخانيات مجلس ادامه مي‌دهد: «مجلس انتظار دارد وزارت بهداشت در اجراي قانون جامع كنترل دخانيات جدي‌تر باشد و كوتاهي نكند و آهنگ آهسته‌اي كه تاكنون پيش گرفته است را سرعت بخشد.» دكتر رنجبرزاده با اشاره به شعار امسال روز جهاني بدون دخانيات (اجراي قوانين و مقررات كامل، راهي به سوي سلامت همگاني) تاكيد مي‌كند: «از آنجا كه ايران عضو معاهده جهاني مبارزه با دخانيات است، مورد قضاوت جهاني قرار مي‌گيرد و در شأن كشور ما نيست كه در اجراي يك قانون 20 ماده‌اي تعلل كند.» او در مورد مصرف قليان در قهوه‌خانه‌ها، معتقد است: «فروش قليان در هر مكاني ممنوع است و اگر قهوه‌خانه‌اي مجوز داشته باشد، مربوط به قبل از قانون جامع كنترل دخانيات است و بر همين اساس مطابق قانون فروشندگان قليان جريمه خواهند شد.»
مسوول دبيرخانه كشوري كنترل دخانيات در گفت‌وگو با سلامت با تاييد غيرقانوني بودن فروش قليان توضيح مي‌دهد: «قهوه‌خانه‌هايي كه قبلا مجوز توزيع قليان را داشتند نيز مجاز به عرضه قليان نيستند و با اطلاع‌رساني به آنها به مرور زمان قليانها از اين مراكز جمع مي‌شود.» مهندس خديجه محصلي در پايان برگزاري كلاس‌هاي آموزشي در دانشگاه‌ها در مورد مصرف مواد دخاني و نصب مضرات قليان در قهوه‌خانه را از جمله اقدام‌هاي موثر وزارت بهداشت براي آگاهي مردم دانست.برگرفته از سايت سلامتيران
